زین‌الدین ابوالفضائل اسماعیل ابن حسین جرجانی معروف به سیداسماعیل جرجانی، پزشکی ایرانی بود که به عربی و فارسی می‌نوشت.
او در ۴۳۴ قمری از جرجانیه در جنوب دریایچه آرال و ساحل جیحون بدنیا آمد و در دربار خوارزم رشد کرد و در سال ۱۱۳۵–۱۱۳۶ میلادی مطابق با ۵۳۱ قمری، در مرو درگذشت.
گویا اولین بار واژه‌های گویش سمنانی در کتاب «الاغراض الطبیعه فی المباحث العلائیه» جرجانی به ثبت رسیده‌است. او چند واژه سمنانی را که در داروشناسی زمان خود کاربرد داشته، نام برده.. برای مثال وی در شرح داروئی به نام «لباب» نگاشته: «ویشک» است به زبان سمنانی، عصاره او سینه و شش را سود دارد.
ثبت کلماتی از گویش سمنانی در این کتاب، تنها به یک مورد محدود نمی‌شود و نمونه‌های دیگری از این گویش کهن به چشم می‌خورد.
