بازار سمنان در حدود ۱۸۰ سال قبل، در اوایل سلطنت سلسله قاجاریه ساخته شد. سبک معمارى این بازار مطابق با سبک معماری سنتى ایران است و سقف‌هاى خشتى و آجرى، متناسب با وضعیت آب و هواى خاص منطقه کویرى ساخته شده. هم‌اکنون این مکان بزرگ‌ترین مرکز خرید و فروش کالاهاى تجارتى است.
در گذشته، بازار عمومى شهر متشکل از راسته بازار یا (بازار عمومی) و بازار علاءالدوله (بازار مرده‌‌ها) بوده است اما در زمان پهلوی اول و در جریان نوسازی سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰به دلیل خیابان‌کشی و شهرسازی آن دوران، راسته بازار به وسیله خیابان امام خمینی فعلی به دو قسمت تقسیم شده‌است که هم اکنون به آن بازار شمالی (بازار بالا) و بازار جنوبی(بازار حضرت) گفته می‌شود.
دو سردر ورودی‌های سمت شمال و جنوب راسته شمالی و سردر ورودی سمت شمال راسته جنوبی بازار پس از تقسیم راسته بازار ساخته شده است. سردرهای بازار آجرکاری شده و دارای پایه‌های سنگی و پشت‌بغل‌های زیبای کاشی‌کاری است. کتیبه‌ای لاجوردی که قسمتی از سوره مبارک اقراء به خط ثلث را در بردارد بر بالای سر در به چشم می‌خورد.
در پوشش هر دو راسته، طاق های کلنبو و چهاربخشی در میان تویزه‌های جناغی شکل و به روش ضربی اجرا و با گچ، اندود شده‌اند. دو قسمت این بازار طورى ساخته شده که در تابستان‌ها خنک و در زمستان‌ها نسبتاً گرم است و نور آن توسط هورنوهایی که در مرکز این طاق‌ها تعبیه شده تأمین می‌شود. کف بازار با ترکیب آجر و موزاییک پوشانده شده و جهت شیب آن از شمال به جنوب است.
از این راه‌های اصلی آب پخش کن از زیر بازار تاریخی سمنان می‌گذرد شاید بازاری مثل بازار سمنان نباشد که نهر آب از زیر مغازه‌های آن می‌گذرد اما این اتفاق افتاد چندین سال پیش افتاده و این آب پخش کن را منحصر به فرد و حضورش در زیر بازار سمنان نیز این بازار تاریخی را ارزشمند کرده است.ا
این بازار در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
- بازار شمالى(بازار بالا یا راسته بازار)
- بازار جنوبی(بازار حضرت یا بازار پایین)
این بازار که تقریباً ۱/۵ کیلومتر طول دارد و کماکان به نام قدیمى خود راسته بازار یا بازار بالا خوانده مى‌شود، از بالاى شهر یعنى تقاطع خیابان‌هاى نظامى و یغما (شهدا) آغاز مى‌شود و تا خیابان امام خمینى ادامه مى‌یابد.
این بازار، داراى سقف و تاق ضربى است که روى تاق‌هاى جناغى استوار شده است. پنجره‌هاى شیشه‌اى بزرگ بر بام آن نصب شده است که نور داخل بازار را تأمین مى‌کند. راسته بازار سابقاً شامل ۲۵۴ باب مغازه بود. فضاهای شاخص این بازار شامل حمام نخست، تکیه نجفی، کاروانسرای کاشفی، تکیه ناسار، حمام ناسار، آب‌انبار ناسار، تیمچه ناسار، آب‌انبار آقامحمد نوچه و حسینیه انصارالحسین می‌باشد.
بازار جنوبى یا بازار حضرت در امتداد راسته بازار است و به سبب نزدیکى با حرم مطهر حضرت یحیى بن موسى رضا، بازار حضرت خوانده مى‌شود و با طول تقریبى ۲۰۰ متر از خیابان امام خمینى شروع و به تکیه بزرگ پهنه که در محل اسفنجان قرار دارد، ختم مى‌شود. این بازار داراى ۵۰ باب مغازه است. در شمال بازار حضرت، سردر جالب توجهى بنا شده که به سردر جنوبى راسته بازار شباهت کامل دارد. فضاهای شاخص این بازار شامل ورودی مسجد جامع، تکیه پهنه، حمام پهنه، تیمچه پهنه(حضرت)، جلوخان مسجد سلطانی و دالان ورودی مسجد سلطانی است.
