قلعه پاچنار

قدمت قلعه پاچنار که در جنوب غربى میدان ابوذر و در محله اسفنجان سمنان به چشم می‌خورد به سال‌های آغازین دوران اسلامی برمی‌گردد.
این بنا شامل آثار دو قلعه پر ابهت و قدیمی است. مساحت زمین سازه غربی، حدود ۴۰۰ متر مربع و مجموع زیربنای آن ۶۸۰ مترمربع است و مساحت زمین سازه شرقی ۴۲۰ متر مربع می‌باشد. این قلعه‌ها به صورت دژهاى دوران باستان ساخته شده بودند و از زمره قلعه‌هاى بسیار مهم نظامى و دفاعى شهرستان به شمار مى‌رفتند. افرادی قدمت و تاریخ بناى این قلعه‌ها را به دوران طاهریان نسبت مى‌دهند.
قلعه غربى پاچنار، بزرگ تر و وسیع تر از قلعه شرقی می‌باشد و بیش از ۱۳ متر ارتفاع دارد و داراى دو برج دیده‌بانى مدور به قطر ۲ متر است که در دو گوشه قلعه واقع شده‌است. قلعه غربى شامل دو طبقه نامنظم که با ۲۸ پله بلند و نامنظم به پشت بام راه دارد. بام قلعه دو دخمه دارد. همچنین چند اتاق کوچک به شکل دخمه با درهای کوچک چوبی در طبقه دوم به چشم می‌خورد. در طبقه نخست دالانی بزرگ و بلند با سقف گهواره‌ای و اتاقی به ابعاد ۳ در ۴ متر و چند آغل و اصطبل وجود دارد. دیوارهای پایین قلعه بیش از دو متر بلندی دارد و قطر دیوار طبقات فوقانی بیش از ۱ متر است. در این دژ هنوز چند خانواده سکونت دارند.
قلعه شرقى که در صد قدمى قلعه غربى واقع شده کوچک‌تر از قلعه غربی است و داراى یک برج دیده‌بانى است که اکنون نیمه ویران شده‌است. در بناى قلعه از مصالح ساختمانى چون خشت‌هاى خام بزرگ و سنگ استفاده شده‌است. بناى قلعه شرقى هم از خشت خام است و به علت احداث ساختمان دبیرستان دخترانه هاجر،قسمتى از آن ویران شده‌. در کنار درب ورودی، راه‌پله‌ی قرار گرفته که به بخش‌های دیگر راه دارد. در این قسمت، آشپزخانه و چند اتاق ساخته شده‌است. در حال حاضر کسى در این بخش از قلعه سکونت ندارد.