تعریف سرمایه گذاری
سرمایه گذاری تصمیمی است که براساس آن سرمایه گذار مصرف کنونی خود را در قبال بدست آوردن مصرف بیشتر در آینده به تاخیر می اندازد. یکی از روش های سرمایه گذاری ، سرمایه گذاری در بورس است که می تواند در زندگی اقتصادی مردم بسیار مؤثر باشد.
تاریخچه ی شکل گیری بورس
اندیشه‌ی ایجاد بورس زمانی پایه گذاری شد که فعالیت عده ای از بازرگانان اروپایی منجر به ضرر و زیان گردید، بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.درنهایت نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.
به مرور زمان این تجربه شکل درست و قانونمندی را به خود گرفت و به تشکیل شرکت های سهامی منجر شد. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.بعـــدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند.
اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.
بورس کلمه‌ای فرانسوی است و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می‌باشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت، بورس می‌گفتند.
فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آنها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.
بورس در ایران
آنچه در تاریخ به ثبت رسیده گویای آن است که در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم گردید. در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
بورس چیست؟
قبل از شناخت بورس باید تعریف درستی از بازار ارائه گردد:
بازار مکانی است که در آن خرید و فروش انجام می گـــیرد.به زبان ساده تر هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.این شرایط می تواند مکان خاصی یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد.در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی های واقعی و دارایی های مالی، مورد معامله قرار می گیرند.
دارایی های واقعی همان دارایی های فیزیکی هستند (مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و …)
دارایی های مالی و دارایی های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت.
بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد.
از این رو، انواع بازارها را می توان به سه دسته ی کلی زیر تقسیم بندی نمود:
۱- بورس کالا
بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دایٔم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمول مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نامگذاری می کنند. مثل بورس نفت و بورس گندم.
۲- بورس ارز
در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.
۳- بورس اوراق بـــهادار
در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دایٔمی در محل معینی تشکیل می شود “بورس اوراق بهادار” می گویند ولی ما در این نوشته برای اختصار آن را بورس یا بورس اوراق بهادار می گوییم.
سرمایه گذاری در بورس چرا و به چه علت؟
ایجاد و راه اندازی سرمایه در بازار بورس می‌تواند نقش بسیار مهمی در رونق اقتصادی ایفا نماید چـــرا که با این کار منابع مالی مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی برای توسعه فعالیت‌ها تأمین‌شده و در نتیجه رونق کسب‌وکار، اشتغال‌زایی و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور را به دنبال خواهد داشت.
بازار بورس موقعیتی است که کالاهای متفاوتی در آن خرید و فروش می‌شود، اما با بازارهای متداول مثل بازار طلا و خودرو و… متفاوت خواهد بود. مهم‌ترین تفاوت بورس با بازارهای سنتی را می‌توان رسمی بودن، شفافیت و برخورداری از پشتوانه‌ی قانونی دانست.
از طرفی در این بازار هر فردی که تصمیم به معامله سهام دارد به‌راحتی و با دسترسی به اینترنت می‌تواند به اطلاعات شرکت موردنظرش دست یابد و سپس با کمک هوش مالی خود در مورد خرید وفروش سهام این شرکت تصمیم‌گیری کند.
مسئله دیگر در بازار بورس قوانین و مقرراتی است که بر این بازار حاکم است تا سرمایه گذاران با اطمینان خاطر از عدم بروز اتفاقات ناخوشایند مثل کلاهبرداری و… در این بازار فعالیت داشته باشند.
تمام قوانین و شفافیتی که سرمایه گذاری در بورس دارد به دلیل اهمیت بورس در اقتصاد کشورها و اقتصاد دنیا است. با توجه به اینکه شرکت ها در روند سودآوری خود دست به تغییرو تحول در خطوط تولید و عرضه‌ی محصولات جدید می‌زنند، نیاز به پول دارند.
در ادامه باید گفت مهم‌ترین مــــزایای بورس برای سرمایه‌گذاران به شرح ذیل است:
کسب درآمد: سرمایه گذاری در بورس اگر همراه با تجزیه و تحلیل مالی و به صورت آگاهانه باشد، از دو طریق این هدف را تأمین میکند: یکی دریافت سود نقدی (DPS) و دیگری افزایش قیمت سهام.
امنیت و شفافیت در سرمایه گذاری: یکی از مهم‌ترین مزایای سرمایه گذاری در بورس، امنیت در سرمایه گذاری و برخورداری از حمایت قانون و مقررات است. همچنین شرکت‌هایی که در آنها سرمایه گذاری می‌کنید موظف هستند کلیه اطلاعات حائز اهمیت خود اعم از اطلاعات مالی، برنامه‌ها و … را به سازمان بورس اعلام کنند.
حفظ سرمایه در مقابل تورم: ارزش پول در طول زمان خود به خود کاهش می¬یابد و با توجه به تورم موجود در جامعه در صورتی که افراد پس¬اندازهای خود را در جای مناسبی سرمایه گذاری نکنند ارزش آن کاسته خواهد شد. افراد با خرید سهام یک شرکت در واقع به نسبت سهمی که خریداری کرده‌اند، در منافع این شرکت یعنی دارایی‌های شرکت و همچنین سود و زیان آن سهیم می‌شوند. طبیعتاً در طول زمان، اولاً ارزش دارایی‌های شرکت متناسب با تورم افزایش می‌یابد و ثانیاً، شرکت در اثر فعالیت‌های اقتصادی که انجام می‌دهد سود قابل قبولی به دست می‌آورد. در نتیجه افرادی که اقدام به خرید سهام شرکت‌ها می‌کنند می‌توانند سرمایه خود را در مقابل تورم حفظ کنند.
قابلیت نقد شوندگی: یکی از ویژگی‌های یک دارایی خوب، این است که قابلیت نقد شوندگی بالایی داشته باشد، یعنی بتوان آن را سریع به پول نقد تبدیل کرد. همین ویژگی از مهم‌ترین مزیت‌هایی است که بورس را از بازارهای دیگر به خصوص مسکن جدا کرده است و افراد زیادی را جذب خود کرده است.
بــورس و ایجاد بازار رقابتی
سرمایه گذاران در بورس با بررسی و تحلیل بنیادی اطلاعات منتشرشده شرکت ها، سهام شرکت ها را انتخاب می‌کنند و پس از تحلیل تکنیکال شرکت وارد سهم می‌شوند، ازاین‌رو بورس درواقع فضای رقابتی میان شرکت ها ایجاد می‌نماید تا شرکت های موفق و سود ده به کار خود ادامه دهند.
کشورهایی که در بورس موفقیت و تکامل بیشتری دارند در رشد اقتصادی نیز پیشرفت خواهند داشت. اهمیت بورس در اقتصاد به این دلیل است که بازدهی پس انداز در حساب های بانکی با بازده کم را به حداکثر می‌رساند. بورس اوراق بهادار با ایجاد فرصت‌های متنوع و اقدامات اطمینان‌بخش برای سرمایه گذاران سود بیشتری ارائه می‌دهد.
نقش بورس در پازل رونق اقتصاد کشور
بازار بورس و سرمایه گذاری در آن ازجمله بازارهای معاملاتی است که نقش به سزایی در رشد اقتصادی خواهد داشت. در حقیقت این بازار با جمع‌آوری پس اندازهای خرد و کلان موجب ایجاد بستری جهت کسب و کار و رونق اقتصادی خواهد بود، اما این مسئله تنها یک بعد از موضوع را بررسی میکند، جنبه مهم دیگر مربوط به شرکت های تولیدی، خدماتی و… که با فروش سهام خود به سهامداران از طریق این بازار اقدام به جذب منابع مالی مورد نیاز خود می کنند.درواقع یکی از مهم‌ترین و اولین نقش های این بستر معاملاتی تامین مالی شرکت هاست. روش‌های تامین مالی به دو گروه عمده تقسیم و انجام می پذیرد:
تامین مالی از منابع داخلی بنگاه: روش‌های تامین مالی سرمایه‌ای به روش هایی گفته می-شود که سرمایه مورد نیاز از محل حقوق صاحبان سهام تامین شده و سرمایه گذاران در زمره مالکان شرکت قرار می گیرند. مانند افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران یا فروش سهام.
تامین مالی از منابع خارج از بنگاه (ابزارهای بدهی): روش تامین مالی از طریق بدهی به معنای تامین منابع مالی مورد نیاز به روش استقراض از سرمایه گذاران خارج از سهامداران شرکت هست. تامین کنندگان مالی در این روش به طور معمول از بازدهی معینی بابت سرمایه گذاری انجام شده بهره خواهند برد.
