فقدان نشاط اجتماعی در دنیای واقعی، افراد را به جستجوی نشاط در فضای مجازی کشانده است، سوای معضلات فضای مجازی، کمبود زیرساخت و فقدان آموزش و الگوهای سالم، مهمترین مشکلات نشاط اجتماعی در فضای واقعی عنوان میشود.
داشتن تفریحات سالم از نیازهای یک خانواده و جامعه است و به همین دلیل در مباحث نشاط اجتماعی و تفریحات، امکانات نقش موثری در پیشبرد اهداف و ترسیم جامعهای بانشاط همراه با آیندهای ترسیدم شده میتواند داشته باشد. خانواده به عنوان هسته بنیادین نظام اجتماعی همراه با توجه هر چه بیشتر به نیازهای فردی و اجتماعی اعضای خود، نقش موثری در افزایش نشاط اجتماعی دارد.
امروزه زندگی شهری و افزایش مشغله و گاه اشتغال والدین فرصت نشاط اجتماعی را از خود آنان و کودکان گرفته است و باعث شده اعضای خانواده هر کدام به صورت انفرادی به دنبال نشاط خود باشند که همین مساله کانون خانواده را از حالت جمعی به جستجویی فردی برای نشاط کشانده است.
برخی کارشناسان معتقدند، هر چه فضاها و طراحیهای شهری برای زندگی شهروندان، بهتر و تناسب بیشتر داشته باشد، خانوادهها نیز آرامش فرهنگی، روانی و اجتماعی بیشتری پیدا میکنند.
امروزه نوع نگرش فرزندان و علایق آنها، با توجه به پیشرفت فناوری اطلاعات، ورود جوانان به شکل زندگی جدید و استفاده از فضاهای مجازی، تغییر یافته است.
نکته اساسی در نوع نگرش افراد و تصورهای قالب افراد نسبت به تفریح، سرگرمی، اوقات فراغت، لزوم توجه به کاهش تنشها و اضطرابهای اجتماعی است که باید اساس تمام رویکردها قلمداد شود.
به عنوان مثال برای کودکان، ایجاد خانههای اسباب بازی، فضاهای ورزشی متناسب با سن کودکان و ابزارهای ارتباطی برای بلوغ فکری کودکان، باید در نظر گرفته شود که امروزه شهرداری در کلان شهرها رویکردی ویژه به ایجاد خانههای اسباب بازی و امکانات تفریحی برای کودکان دارند و این توجه باید مبتنی بر امکانات موجود و علاقهمندی کودکان برنامهریزی شود.
یک جوان سمنانی هم با بیان اینکه نشاط فقط خنده و طنز نیست، بلکه یک حس درونی است، گفت: شادی میتواند یک هیجان کاذب و زودگذر و حتی منفی باشد، در حالی که ماهیت نشاط اصیل، مثبت و با دوام است.
علیرضا حسینی گفت: شادیهای کاذبی که به وسیله محرکهای متفاوت مثل داروهای روانگردان، موادمخدر و الکل به دست میآید کوتاه و گذراست و پیامدهای اندوه وافسردگی را به دنبال خواهد داشت.
وی مسایل اقتصادی را یکی از موانع شادی اجتماعی عنوان و خاطرنشان کرد: وقتی مشکلات اقتصادی خانوادهها حل شود، بسیاری از مشکلات اجتماعی نیز برطرف خواهد شد. وی ادامه داد: البته بعضی از انواع شادی نیز مطلوب است و یا حداقل با هنجارهای جامعه در تضاد نیست مانند به خیابان آمدن و شادی عدهای از مردم بعد از پیروزی انتخابات یا بُرد تیمهای ورزشی، این شادی اگر کنترل شده باشد میتواند به نشاط جامعه کمک کند، اما باز برای افزایش نشاط جامعه باید به دنبال راهکارهایی پایدارتر باشیم.
مادری که فرزندش محصل دبیرستان است نیز گفت: فرزندم بعد از مدرسه مدام، با تلفن همراه و رایانه در حال بازی است. وی خاطرنشان کرد: پسرم نه تنها فرصتی برای صحبت کردن با خانواده ندارد، بلکه گوشهگیر شده و در فضای مجازی با گروههای مختلف زندگی میکند. وی با اشاره به مشغلههای اقتصادی پدران خانواده در حال حاضر، افزود: افزایش نشاط اجتماعی با رفع مشغلههای زیاد اقتصادی خانوادهها، آموزش خانوادهها و فرزندان برای استفاده از شبکههای اجتماعی و آموزش روشهای ارتباطی، گره خورده است.
این مادر با بیان اینکه بچهها به طور معمول از همسالان خود الگوگیری میکنند، گفت: رویکرد و رغبت کودکان و نوجوانان در استفاده از فضای مجازی، بیشتر متاثر از الگوی همسن و سالان شان است تا هدایتهای خانوادهها. وی به ضعف و ناآگاهی خانوادهها برای هدایت فرزندانشان برای نشاط سالم اشاره و خاطرنشان کرد: آموزشهای لازم در زمینه نشاط اجتماعی و نحوه ورود فرزندان به فضای مجازی در اختیار خانوادهها قرار ندارد، ولی از طرفی، دسترسی به فضای مجازی به راحتی در اختیار نوجوانان و جوانان قرار میگیرد.
یک پدر سمنانی نیز با بیان اینکه از دسترسی به فناوری به وجود آمده در خانهها نمیتوان جلوگیری کرد، افزود: فرهنگ آموزش متناسب با فناوری در پایههای مهدکودکها، مدارس ابتدایی و متوسطه باید شکل بگیرد.
آقای دوست محمدیان پیشنهاد کرد: یک واحد درسی برای آموزش در حوزه چگونگی استفاده صحیح از فناوری روز در مدارس وجود ندارد و بهتر است ایجاد شود. وی با بیان این که وجود بوستانها در مناطق مختلف شهری برای ایجاد نشاط پاسخگوی نیاز جوانان نیست، خاطر نشان کرد: به عنوان مثال هیچ تفاوتی برای استفاده از لوازم ورزشی حاضر در بوستانها برای یک کودک خردسال یا یک بزرگسال وجود ندارد.
وی با اشاره به کمبود فضاهای تفریحی مفید برای خانوادهها، ادامه داد: میزان فضای بوستانها و مجتمعهای تفریحی و فرهنگی در شهر در مقایسه با تعداد جوانان و نوجوانان جامعه، کافی به نظر نمیرسد.
این پدر با اشاره به جوان بودن جامعه ایران و لزوم شناسایی آسیبهای ویژه این نسل، گفت: لازم است نیازهای جامعه برای نشاط مدیریت بهتری شود.
آقای دوست محمدیان یادآورشد: به دلیل وجود نداشتن فضای مناسب برای جوانان و جامعه، رو آوردن مردم به شبکههای اجتماعی امری طبیعی به نظر میرسد. وی با بیان اینکه یافتن شغل مناسب و داشتن محل درآمد تنها دغدغه والدین درگذشته بود ، افزود: در شرایط پیچیده اجتماعی امروز، والدین باید برای مدیریت بهتر مسایل فرزندانشان به مسایل مختلفی آشنا باشند و توان مدیریت نیازهای فرزندان خانواده را متناسب با شرایط کنونی داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه ارتباط فرزندان در شبکههای اجتماعی به طور همزمان با چند هزار نفر برقرار است که مساله نگران کننده برای خانوادههاست، گفت: فرزندان هم در این مسایل نه از خانواده و نه در مدارس، آموزشهای لازم را فرانمیگیرند، از خطرات بیخبرند و بدون آشنایی کافی، در فضای مجازی وقتگذرانی میکنند.
این پدر با ابراز نگرانی از برآورده نشدن نیازهای درونی و اجتماعی نسل جوان کنونی، گفت: با افزایش نشاط اجتماعی جامعه، نسل جوانی تربیت میشود که انرژی خود را در مسیر درست تخلیه میکند و از طرفی با هدایت این سرمایه بزرگ اجتماعی، جامعه میتواند امیدوار به پیشرفت در همه زمینهها باشد.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: احساس شادکامی و خوشبختی با سه رویکرد ارثی بودن، امکانات و انتخابها نوع تفریح است.
شهلا حقیقت با اشاره به اینکه عوامل ارثی ۵۰ درصد در میزان شادکامیها تاثیر دارند، خاطرنشان کرد: پژوهشها نشان داده است که امکانات تنها ۱۰ درصد در میزان شادکامی تاثیرگذار است. وی با اشاره به این که پول بیشتر، ماشین گران قیمت و امکانات در شادی افراد تاثیر کمی دارد، خاطرنشان کرد: اگر این دسته از افراد ثروتمند و شاد هستند، بیشتر به دلیل متغیرهای دیگر مانند عوامل ارثی است. وی با بیان اینکه ۴۰ درصد شادکامی تابع انتخابها و نوع نگرش افراد به تفریحات است، گفت: انتخاب نوع تفریح که با اختیار شخص است میتواند حتی بر کیفیت زناشویی و شرایط محیطی خانواده تاثیرگذار باشد.
حقیقت افزود: امروزه با توجه به نگرش فرزندان و تغییر علایق آنها، شاهد تفریحات به صورتهای گوناگونی از جمله استفاده از فضاهای مجازی، سینما رفتن و استفاده از فضاهای ورزشی در برخی از آنهاست.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان افزود: هر چه تفریحات سالم در درون جامعه مهیا باشد، پویایی و بالندگی بهداشت روانی بیشتر میشود.
وی، دید و بازدید فامیلی، برنامه تفریحی هفتگی، ورزشهای گروهی، سفرهای تفریحی و زیارتی را اصلی ترین برنامههای پر کردن اوقات فراغت خانواده دانست و خاطرنشان کرد: به طور کلی فرهنگ، باورهای فردی، تفریحات سالم و نشاط اجتماعی ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند .
حقیقت خاطرنشان کرد: اشتغال زوجین گرچه فوایدی مانند بهبود وضعیت اقتصادی و تامین نیازهای مادی خانواده، عزتمندی اجتماعی، اثبات قابلیتهای زنان در عرصههای اجتماعی دارد، اما تاثیرات نامطلوبی در فرایند رشد فرزندان، به ویژه رشد عاطفی آنها، بر جای میگذارد. وی افزود: تحقیقات نشان داده است که در بسیاری از موارد مادر غیرشاغل بهتر میتواند به نیازهای عاطفی، اجتماعی، و شخصیتی کودک خود پاسخ مثبت دهد.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان گفت: امروزه در اغلب خانوادهها به علت اشتغال پدر و مادر، برای فرزندان برنامه معینی برای گذراندن اوقات فراغت وجود ندارند. وی ادامه داد: بازیهای رایانهای و فضاهای مجازی با وجود زیانهای متعدد، اصلی ترین برنامه تفریحی نوجوانان و جوانان شده است.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان گفت: افراد در فضای مجازی در عین حال که میتوانند در گروههای مختلف حضور داشته باشند، میتوانند خود را جدا از دیگران و تنها نیز حس کنند و در ادامه، بیش از پیش گوشهگیر، منزوی و کم تحرک شده و کم کم از زمینه عملی زندگی خود دور میشوند.
حقیقت تصریح کرد: شکل گیری اجتماعات در فضای مجازی، موجب شده که اجتماعات در جهان واقعی، به تدریج کم رنگ و بیاهمیت شود و در نتیجه، میزان نشاط اجتماعی نیز کاهش خواهد یافت. وی، تک فرزندی را از تبعات مخرب مسایل عاطفی نسل برآمده از این خانوادهها دانست و یاد آورشد: حرکت به سمت انزوا و تنهایی باعث میشود اینگونه فرزندان ارتباط در فضای مجازی را شکل اول و ارتباطات کلامی را شکل دوم ارتباطی انتخاب میکنند و در مجموع، در این خانوادهها، رسانههای تصویری حاکمیت پیدا میکنند.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان بیان داشت: تقویت شاخصهای موثر بر رفاه عمومی مانند افزایش اشتغال، کم کردن بیکاری، تقویت امنیت شغلی، برداشتن موانع ازدواج و تامین مسکن، به عنوان یک نقشه راه برای افزایش نشاط اجتماعی موثر هستند.
حقیقت بیان داشت: باید ظرفیتهای محله یا جامعه برای ایجاد نشاط را شناسایی کنیم و در گام بعد، برای سازمانهای دولتی و غیردولتی در این مسیر برنامهریزی داشته باشیم.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان تصریح کرد: کاهش میزان خشونتهای اجتماعی، انحرافهای اجتماعی، ارتقای سطح سلامت جسمی و روانی شهروندان و افزایش بهره وری در کارها، از جمله ضرورتهای اجتماعی تفریح است. وی با اشاره به هجمههای فرهنگی دشمن و آسیبهای اجتماعی از قبیل اعتیاد، برنامههای ماهوارهای و بیکاری، گفت: باید برنامههای اوقات فراغت متنوع و برای نوجوانان و جوانان جذاب و گیرا باشد.
حقیقت گفت: سازمانها و نهادهای متولی باید موظف به سیاست گذاری، برنامه ریزی و ارائه امکانات رایگان و یا ارزان قیمت برای تقویت نشاط اجتماعی باشند. وی با یاد آوری اینکه شبکههای اجتماعی، نقش پررنگی در دنیای امروز دارند که نمیتوان آنها را نادیده گرفت، افزود: استفاده از اینترنت و برخی سایتها که باعث تعامل افراد در قالب چارچوبی خاص است، اگر کنترل شده و با شناخت باشد، تأثیرات مثبتی داشته و سبب تقویت ارتباطات اجتماعی افراد میشود.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان خاطرنشان کرد: شبکه های اجتماعی از سویی به عنوان یکی از گونههای رسانههای اجتماعی امکانات تعاملی قابل توجهی برای کاربران اینترنتی فراهم کردهاند و در افزایش مشارکت شهروندان در برخی فرآیندها موثر بوده اند و از سوی دیگر، این شبکه ها با آسیبهای گستردهای مانند مخاطرات ورود به حریم خصوصی افراد، اعتیاد مجازی، سوءاستفاده از کودکان، دزدی اطلاعات و هویت و مواردی این چنینی به دنبال دارند.
وی، چالش حریم خصوصی را از مهم ترین مباحثی که همواره درباره شبکههای اجتماعی مطرح بوده است عنوان و خاطر نشان کرد: کاربران اینترنتی در این شبکهها بخشی از اطلاعات شخصی خود را در منتشر میکنند که میتواند خطراتی برای آنها به همراه داشته باشد.
رییس اداره سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان ادامه داد: برخی از متخصصان فناوری، جامعه شناسان و روان شناسان معتقدند کاربران شبکههای اجتماعی نسبت به دیگرانی که در آن حضور ندارند? یا بهره کم تری از آن میبرند? تنهاتر و خودشیفتهتر شده اند، حتی بیماریهای جسمی و روانی هم کاربران را تهدید میکند و منجر به کاهش نشاط اجتماعی در آنان خواهد شد.
امام جمعه گرمسار نیز با اشاره به اینکه در آیات قرآن نیز ذکر شده که بشر نیاز به تفریح و سیر و سفر دارد، افزود: وظیفه دولت ایجاد امنیت در اماکن تفریحی در همه ابعاد، برای حضور هرچه بیشتر مردم است.
حجتالاسلام والمسلمین سید علی مهدینژاد با بیان این که در بعضی از کشورها حتی سیگار کشیدن در اماکن تفریحی ممنوع است، خاطرنشان کرد: ایران با وجود اسلامی بودن باید این موضوع را درنظر بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه ایران کشوری غنی از لحاظ اماکن فرهنگی و گردشگری است، ادامه داد: با فرهنگ سازی و فراهم کردن سفر به تمام نقاط فرهنگی، سیاحتی و زیارتی ایران، نیازی به مسافرت به کشورهای خارجی به دلیل متغایر بودن فرهنگ آن کشورها نیست. وی با اشاره به اینکه اسلام برای نوع انتخاب تفریح مصادیقی تعریف کرده که مهم ترین آن تفریح بدون گناه است، گفت: انتخاب تفریح به صورت خانوادگی بر تفریح انفرادی اولویت دارد.
حجتالاسلام والمسلمین سید علی مهدینژاد تصریح کرد: داشتن لبخند در برخوردهای اجتماعی، دوری از عبوسی، اخم کردن و مکدر بودن، از نظر اخلاق اسلامی نیز باعث انتقال انرژی مثبت و افزایش نشاط در جامعه میشود.
امام جمعه گرمسار بیان داشت: استفاده از عطر، لباسهای آراسته با رنگهای شاد در خانه و جامعه متناسب با هنجارهای اجتماعی، کمک شایانی در این موضوع دارد. وی خاطرنشان کرد: اگر شادیهایی مانند پیروزیهای انتخابات و پیروزیهای تیمهای ورزشی مورد علاقه مردم، کنترل شده باشد به یقین به افزایش نشاط اجتماعی کمک میکند.
حجتالاسلام والمسلمین مهدینژاد خاطرنشان کرد: مشکلات اقتصادی نباید در تمام لحظات افکار مردم راه یابد و مردم خود را با سرگرم کردن به این مسایل، از تفریح و سرگرمیهای سالم و جمعی دور کنند.
امام جمعه گرمسار گفت: زمانی که مردم جامعهای از نشاط اجتماعی برخوردار باشند، وفاق، همبستگی، تعلق اجتماعی، تعاملات اجتماعی مطلوب، رضایت از زندگی و همچنین سلامت روانی و اجتماعی افراد افزایش مییابد.
استاندار سمنان نیز افزود: با ارتقای نشاط اجتماعی در بین افراد جامعه به ویژه جوانان، شاهد افزایش موفقیت در بخشهای مختلف جامعه خواهیم شد.
محمدرضا خباز با بیان این که دولت تدبیر و امید همه تلاش خود را برای افزایش نشاط افراد جامعه به کار گرفته است، افزود: نشاط موجب رشد و توسعه و بروز استعدادهاست. استاندار سمنان از ورزش به عنوان یک ارزش اجتماعی و راهکاری برای نشاط جوانان نام برد و گفت: در دین مبین اسلام ارزش بالایی برای ورزشکاران قائل هستند و امروز نیز میتوان ورزش را به عنوان اصلی ترین سرگرمی سالم برای جوانان و جامعه محسوب کرد.