حمام پهنه (حمام حضرت)

حمام حضرت یا حمام پهنه مربوط به دوره تیموری – دوره قاجار است و در مجاورت مسجد جامع سمنان واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۵۳ با شماره ثبت ۱۰۲۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این گرمابه در گوشه شمال غربى تکیه پهنه سمنان، بین مسجد جامع و مسجد امام خمینى (ره) و امام‌زاده یحیى قرار دارد و در سال ۸۵۶ هجرى قمرى در زمان سلطنت ابوالقاسم بابرخان پادشاه تیمورى و به دستور وزیر وى ،خواجه غیاث‌الدین بهرام سمنانى، ساخته شده است.
حمام پهنه و گرمابه حضرت به علت کم توجهى در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار، ویران شد و کتیبه آن نیز به سرقت رفت اما در سال ۱۳۱۲ هجرى قمرى در زمان سلطنت مظفرالدین‌ شاه و به دستور حاج ملاعلى حکیم‌الهى دانشمند معروف،‌ نسبت به تعمیر و تجدید بناى آن اقدام شد.
علت شهرت این بنا به نام گرمابه حضرت، نزدیکی آن به مرقد امامزاده یحیی می‌باشد. در عین حال برخی معتقدند که حضرت یحیی در این حمام به شهادت رسیده است.
گرمابه حضرت دو قسمتی است و فضاهای مردانه و زنانه در آن تفکیک شده است. بنا دو ورودی دارد؛ یکی از داخل تکیه پهنه و با سر دری کاشی‌کاری شده و دیگری در معبر کنار حمام که به مسجد جامع منتهی می‌شود. در بخش بزرگ که مخصوص استفاده مردان بوده، فضاهای معماری شامل هشتی(محل دخل صاحب حمام)، دالان بینه (رختکن)، میان‌در، گرم‌خانه(محل استحمام و شامل خزینه آب سرد و خزینه آب گرم) و تون (خن یا آتشدان) است. بینه حمام، مربع شکل و دارای یک حوض در وسط و چهار طاق استوار بر چهار ستون هشت‌ضلعی است.
بخش کوچک که به زنان تعلق داشته‌است، ورودی از دالانی باریک و طولانی که آبریزگاه در آن ست به هشتی، بینه و از آنجا به گرم‌خانه با خزینه‌ای کوچک وصل است.
یکى از قسمت‌هاى جالب توجه این حمام سردر زیبا و کاشى‌کارى شده‌ آن است. با این که در انجام کاشى‌کارى به اندازه کافى دقت نشده باز هم از جذابیت قابل توجهى برخوردار است. در طرفین در ورودى که از چوب با گل میخ‌هاى آهنى ساخته شده، دو نقش از یک افسر و فرمانده قاجار با شمشیر وجود دارد.
در بالاى در ورودى، بر هشت قطعه کاشى لاجوردى اشعارى به خط نستعلیق خوانا و استادانه نوشته شده است. این اشعار توسط مرحوم اسدالله منتخب‌السادات، پدر استاد حبیب یغمایى سروده شده است.
علاقلان دیدند کاین دنیا ندارد اعتبار
ساخت باید خانه‌ای شایست در دارالقرار
از برای یوم لاینفع و لامال و بنون
حاجی اسدالله آمد این بنا را خواستار
حضرت ملاعلی، آن طایف بیت‌الحرام
کز وجودش کعبه را نبود به سمنان افتخار
نخل علم و کان حلم و اصل دانش، بحر فضل
آن که ارکان شریعت از وجودش استوار
کرد این حمام را بنیاد چون باغ بهشت
تا مگر ماند از او این صحن و مسلخ یادگار
این چنین پاکیزه حمامی که آتشخانه‌اش
از در رفعت، سپهر هفتمین بیند بخار
منتخب سادات خوری بهر تاریخش نوشت
باد این گرمابه دایر، تا بود لیل و نهار
حمام پهنه در تاریخ ۱۳۷۳ بعد از یک سری مرمت و بازسازی تبدیل به موزه محلی باستان‌شناسی مردم شناسی شد.