منطقه حفاظت شده خوش ییلاق

پناهگاه حیات‌وحش خوش‌ ییلاق در شمال شرق شهرستان شاهرود واقع شده است که مساحت آن بالغ بر ۱۵۰.۰۵۷ هکتار بوده و از سال ۱۳۶۴ به عنوان منطقه حفاظت شده حیات‌وحش معرفی گردیده است.
منطقه حفاظت شده خوش‌ییلاق از لحاظ اقلیم در میان دو اقلیم متفاوت ایرانی- تورانی و منطقه هیرکانی از تنوع ویژه ارزشمندی برخوردار است و آب و هوای بسیار مناسب و بارانی، تعطیلات نوروز را زمان مناسبی برای گردشگری در این منطقه کرده است.
زیستگاه‌های موجود در پناهگاه حیات‌وحش خوش‌ییلاق به سه دسته دشتی، کوهستانی و جنگلی تقسیم‌بندی می‌شوند. به طور کلی تا کنون ۲۵۱ گونه گیاهی در این منطقه شناخته شده است. از آنجایی که این منطقه بین کویر و جنگل‌های پهن‌برگ خزری قرار دارد، از تنوع زیستی بالایی برخوردار بوده و هریک از بخش‌های آن دارای تنوع پوشش گیاهی و حیات وحش ویژه‌ای است.
بخش شمال غربی و غرب منطقه درختان جنگل‌های پهن برگ خزری همچون افرا، بلوط، راش و ولیک را شامل می‌شود و در بخش اعظمی از منطقه پوشش گیاهی نیمه استپی دیده می‌شود. گونه‌هایی نظیر درمنه کوهی، کلاه میرحسن، گون همراه با درختچه‌های اُرس و بوته‌های زرشک و برخی از خانواده چتریان را می‌توان مشاهده نمود. در مناطق استپی که نواحی شرقی منطقه را تشکیل می‌دهند.
در حال حاضر در منطقه خوش‌ییلاق ۹۳ گونه پرنده، ۲۵ گونه خزنده و ۵ گونه دوزیست وجود دارند. از تنوع جانوری در نواحی دشتی می‌توان به آهو، یوزپلنگ، گورخر، تشی، خرگوش، خارپشت، سمور، لاک پشت، گربه وحشی، شغال، مار و در نواحی کوهستانی پلنگ، قوچ، میش، کل، بز، خرس و گراز اشاره کرد. همچنین شوکا، گربه پالاس، کفتار، بالابان، شاهین، عقاب، کبک دری، کبک و تیهو نیز در منطقه وجود دارند. لازم به ذکر است تا اواخر دهه ۵۰ در دشت زردابه یوزپلنگ و تا اواخر ۱۳۷۸ گورخر در آن می‌زیسته‌اند، اما امروزه اثری از آن‌ها نیست.
منابع مهم آبی پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق چشمه‌ها و سنگاب‌ها هستند. سنگاب‌ها منابع آبی کاملا طبیعی در د‌امنـه کوه هستند که بستر آنها به طور کامل حالت سنگی د‌ارد و آب در اثر ریزش باران و یا مدخل‌های آبی کوه به این قسمت روان می‌گردد و به دلیل شرایط آب و هوایی کاملا محلی، منبع آبی در گود‌ی سنـگ‌ها به مدت مدید‌ی نگهد‌اری می‌شود. چشمه‌های مهم منطقه شامل: چشمه زرد‌آبه، سرخ چشمه، همد‌انو، ریزو، کافر قلعه، چشمه پری، چشمه باد‌و، قطار چشمه و بربلاغ می‌باشد.
از مناطق دیدنی خوش‌ییلاق می‌توان به دره گل سرخ، دشت زردابه، قبرستان قدیمی، ارتفاعات عباس، جنگل‌های اولنگ و ملیح آباد و روستاهای پیرامونی آن اشاره کرد.
از راه‌های متنوع دسترسی به این منطقه می‌توان به راه اصلی شاهرود- آزادشهر، که این جاده از محل پادگان چهل دختر وارد منطقه شده و حوالی روستای تیل آباد از منطقه خارج می‌شود اشاره کرد. جاده آن آسفالته بوده و تراکم زیادی دارد.
متأسفانه در حال حاضر هیچ‌گونه امکانات اقامتی و پذیرایی عمومی در منطقه وجود ندارد و برای عزیمت به این منطقه باید در یکی از اماکن اقامتی شاهرود یا بسطام و یا روستاهای اطراف مانند نراب، مزج، کاشید‌ار، تیل آباد، جیلان، خیج، نردین، ری آباد مستقر شد و با استفاده از راهنمایان و بلدهای محلی شهرستان شاهرود بازدید از این منطقۀ مفرح، سرسبز و خنک امکان پذیر است.