بزرگان و مفاخر سمنان

دکتر ابوالفضل قاضی شریعت‌پناهی یکی از شخصیت‌های برجسته و علمی سمنانی است و در میان خواص اهل علم و ناموران علم سیاست و حقوق جایگاه رفیعی را به خویش اختصاص داده است. دکتر شریعت پناهی، فرزند آقا سیدهادی از سادات حسنی در سال ۱۳۱۰ هجری‌شمسی در خانواده‌ای اصیل و نجیب متولد شد. او پس از طی مراحل مقدماتی تحصیلات خود، مدارج عالی را نیز طی کرده و در سال ۱۳۳۲، لیسانس حقوق خود را از دانشگاه تهران دریافت نمود و از سال ۱۳۳۳ برای ادامه تحصیل به اروپا سفر کرد و موفق به دریافت درجه عالی دکتری از ژنو در سال ۱۳۳۹ گردید و در زمان ۱۳۴۰ به ایران مراجعت کرد. پس از بازگشت به ایران، وارد سازمان برنامه شد و اولین شغل وى به عنوان کارشناسى ارشد بود، بعد به معاونت دفتر نیروى انسانى سازمان منصوب شد. در ۱۳۴۸ به وزارت کشور انتقال یافت و مدیرکل بودجه و تشکیلات آن وزارتخانه شد. در ۱۳۴۵ به عنوان دانشیار در دانشکده‏ى حقوق تهران اشتغال ورزید و چندى هم معاونت دانشکده‏ حقوق را عهده‏دار بود. از دیگر مشاغل وى باید معاونت آموزشى دانشگاه ملى(شهید بهشتى) و معاونت اجتماعى وزارت کشور را نام برد.  دکتر قاضى در اواخر مهرماه ۱۳۵۷ از سوی شریف […]

بیوگرافی پرویز پژوم شریعتی، فرزند سید احمد، به تاریخ ۱۴ مهرماه سال ۱۳۱۵ در خانواده‌ای اهل ادب و شعر که از سمنان به تهران مهاجرت کرده بودند؛ به دنیا آمد. در رشته‌های کارشناسی علوم اجتماعی در دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد مدیریت دولتی در دانشگاه علامه طباطبایی تحصیل کرد. پژوم شریعتی برای مدتی کارمند شرکت سهامی بیمه ایران، محقق مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، مدرس دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی، مشاور مدیر عامل بیمه کارآفرین بود و به واسطه شغلش به مدت یک سال در شرکت‌های بیمه آلمانی کارآموزی کرد. علاقه وی به گویش‌های باستانی و به خصوص زبان سمنانی، او را به گذراندن دوره درس‌های مقدماتی لهجه‌شناسی زیرنظر پروفسور «مرگن اشتیرنه» استاد دانشگاه اسلو(نروژ) و «ژ.ردار» استاد دانشگاه‌های برن و نوشاتل(سوئیس) در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران کشاند. پژوم شریعتی تألیفات بسیاری را از خود به جا گذاشت. این عضو انجمن فرهنگ و گویش‌های کومش که نقش مهمی در معرفی و شناخت زبان و گویش‌های سمنانی داشت توانست با تألیف کتاب مشترکی با عبدالمحمد خالصی، دیگر پژوهشگر فرهنگ بومی سمنان، زمینه تدریس زبان و گویش سمنانی در دانشگاه‌های این استان را فراهم کند. در زیر دو عکس از جلد کتاب گویش باستانی سمنانی […]

مهندس حسین صادقی در تاریخ ۲۰ شهریور ماه ۱۲۹۹ در سمنان متولد شد. او پس از پایان تحصیلات متوسطه در شهر زادگاهش موفق به ادامه تحصیل در دانشگاه فنی تهران شد و تحصیلات خود را در رشته الکترومکانیک ادامه داد و در سال ۱۳۲۶ به عنوان اولین مهندس شهر سمنان در مقطع لیسانس از دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. پس از پایان خدمت نظام وظیفه به استخدام شرکت ملی نفت ایران درآمد و پس از کودتای ۲۸ مرداد از آنجا اخراج شد و از کلیه حقوق و مزایای شخصی محروم شد و به سمنان بازگشت. علاقه وافر ایشان به تعلیم و تربیت جوانان این مرز و بوم سبب ورود ایشان به آموزش و پرورش شد و در شهرهای سمنان، سرخه، مهدیشهر و شهمیرزاد به تدریس پرداخت. پس از گذشت چند سال وی توانست هنرستان صنعتی سمنان را تأسیس کند که حاصل آن فارغ‌التحصیلی جوانان موفق کلیه کارخانجات و مؤسسات تولیدی می‌باشد که همیشه به وجود آنها افتخار می‌نمود. او در سال‌های پایانی خدمت خود در آموزش و پرورش که با تأسیس دانشگاه سمنان نیز مقارن شده بود به تدریس در دانشگاه سمنان نیز مشغول شد و پس از بازنشستگی به علت علاقه وافر به طبیعت به امور کشاورزی و دامپروری روی آورد […]

بی‌بی منجمه سمنانی دختر دانشمند و نیک نام کمال‌الدین سمنانی، ستاره‌شناس دوران سلطنت محمد خوارزمشاه، مانند پدر خود در پیشگویی و ستاره‌شناسی سرآمد نامداران فضل و هنر بود. این بانوی فاضل، در جنگاوری و دلیری و سوارکاری نیز گوی سبقت از دیگران ربوده بود. به استناد شواهد تاریخی، در حمله خانمان سوز مغول، دوش به دوش دلاوران ایران به نبرد با این قوم وحشی پرداخت و با نظرهای درست و پیشگویی‌های به جا، سلطان جلال‌الدین خوارزمشاهی را بارها به پیروزی رساند. او بارها توطئه و مکر و بی‌وفایی برادر سلطان، غیاث‌الدین را به شاه گوشزد کرد اما پادشاه کم خرد، پند نشنید و آن گاه پشیمان شد و به حقیقت پی برد که بی‌بی منجمه با همسر دانشمند خود، به دربار کیقباد سلجوقی، پیوسته بود. کیقباد سلجوقی با افتخار و شادکامی بسیار، از حضور این زن و شوهر دانشمند، ابراز رضایت می‌کرد. بی‌بی منجمه در دربار سلجوقیان روم، به منزلت و ثروت بسیار رسید و عزت فراوان یافت. از نکات برجسته زندگانی «بی‌بی منجمه سمنانی» که باید سرمشق فاضلان و برجستگان باشد، این بود که هر چه ثروت به دست می‌آورد به زادگاه خود سمنان می‌فرستاد تا در آن جا مدرسه بسازند و از این راه به تجلی فرهنگ سمنان […]

 محمدباقر نیری در سال ۱۲۸۷ در سمنان به دنیا آمد. او پس از فراگرفتن تحصیلات متداول آن زمان به استخدام اداره ی ثبت اسناد و املاک درآمد. او شاعر، طنزپرداز و لطیفه‏ گویى نقدسرا بود. از آثار وى می‌توان به منظومه نصاب واژ‏گان سمنانى و دیوان شعر اشاره کرد. وی در دوازدهم آذرماه ۱۳۷۹ دار فانی را وداع گفت و در بهشت‌زهرای تهران دفن شده‌است. شعر «زسمنانم سلام ما برویت» را از کتاب نصاب واژگان سمنانی و با صدای استاد فرهنگ شکوهی بشنوید.

میرزا ابوالحسن یغمایی(یغمای جندقی) میرزا ابوالحسن یغمایی مشهور به یغمای جندقی شاعر مشهور و غزل‌سرای نامی دوره قاجار در سال ۱۱۶۱ هجری‌شمسی در دهکده جندق و خور بیابانک متولد شد. تا قبل از سال‌های چهل، دهکده خور و جندق و بیابانک از توابع فرمانداری کل سمنان بوده و پس از آن از توابع اصفهان و سپس استان یزد شد. وی در عمر نسبتاً دراز خود به شهرهای سمنان، قم، کاشان، تهران، هرات، یزد، مشهد و چند شهر دیگر سفر کرد و در زمانی که در تهران بود مورد توجه و اعتنای بسیاری از بزرگان دربار و شاهزادگان قرار گرفت. اما چون طبع آزاده‌ای داشت در میان شاهزادگان با دو نفر بیشتر انس نداشت. یکی محمد میرزای قاجار پسر فتحعلی شاه که دانا و پاکیزه طبع و روشندل بود و فاضل خان گروسی که به وی اعتقاد داشت. او تا نیمه عمر به تصوف گرایش داشت و پس از آن به فرقه شیخیه گروید. در شرح حال وی گفته شده که شیعی پاک اعتقاد بود و مخصوصاً به امام حسین(ع) ارادت خاصی داشت و بدین خاطر بیشتر دارایی خود را وقف عزاداری امام حسین کرد وی پس از مدتی بیماری درروز شنبه شانزدهم ربیع الثانی ۱۲۳۹ هجری‌شمسی در سن ۸۰ سالگی […]

حاجی محمد صادق متخلص به رفعت سمنانی و از شاعران دوران مشروطیت است که به سال ۱۲۶۱ خورشیدی در سمنان دیده به جهان گشود. بنا بر گفته معمرین سمنان شعوری نیز تخلص داشته است ولی در آثار موجود او این تخلص موجود نیست. سال‌های زندگی او در سمنان منحصر به اوایل جوانی اوست. بعد از سفر حج در مسلک درویشی درآمد و روزگاری نیز در نیشابور و نهاوند و خراسان بسر برد. رفعت به زبان عربی مسلط بود و در علوم و فلسفه و حکمت نیز وارد بوده است شهرت رفعت بیشتر بخاطر غزل‌هایش است. رفعت با عارف قزوینی رابطه نزدیک داشته و نامی از او در یک غزل خویش آورده است ولی عارف در دیوان خویش چند صفحه‌ای را اختصاص به آشنائی با رفعت داده و غزلیاتی که برای هم سروده اند را درج کرده است. تعداد اشعار این شاعر، در کتاب «نامه سخنوران» تالیف اسداللّه ایزدگشسب حدود ۴۵.۰۰۰ بیت تخمین زده شده است. اما رفعت سمنانی در مقدمه‌ای که بر کتاب «سرالاسرار» خویش نوشته، آثار خود را ۵۰.۰۰۰ بیت ذکر کرده است . به‌هرحال اکنون تنها حدود ۱۱.۰۰۰ بیت از آثار او باقی مانده است. یعنی در حدود ۷.۰۰۰ بیت در دیوان اشعار و ۶.۰۰۰ بیت در سرالاسرار(تفسیر […]

حسین مشتاق سمنانى از شاعران پر آوازه خطه قومس در اواخر دوره قاجاریه، در سال ۱۲۳۴ هجری‌شمسی در سمنان متولد شد. او تحصیلات قدیمه را در همان شهر نزد اساتید زمان آموخت و سپس به شغل علوفه‌فروشی در بازار سمنان پرداخت. اما طبع شعرى وى باعث شد که به دستگاه حکومت قاجار راه یابد و تا آخر عمر، به مدت ۳۰ سال در دیوان خانه سمنان، به خدمت اشتغال ورزد. غزلی از حسین مشتاق ذوق سرشار و طبع روان او در شعر، انسان را به تعجب وا می‏دارد. تشبیهات بدیع و معانى بکر و تازه، در اشعارش زیاد به چشم مى‏خورد. به طورى که از اشعارش استناد مى‏شود؛ از علم موسیقى و فلسفه نیز بی ‏بهره نبوده و در خط نستعلیق، شکسته و نسخ، استاد بوده است. او در سال ۱۲۸۷ هجری‌شمسی، در سمنان درگذشت. از وى قصیده معروفى در یکصد و چهل بیت در مدح امام زمان(عج) به یادگار می باشد.

پیر نجم‌الدین دادبخش(تاجبخش) پیر نجم‌الدین از بزرگان شهر سمنان در قرن هفتم هجری بود. او در روزگار تاخت و تاز قوم مغول در کشور می‌زیست و با شنیدن خبر حرکت سپاه مغول از دامغان به سمنان، کفن پوشید و مردم شهر را به مبارزه و دفاع از سمنان تشویق کرد. خودش نیز شجاعانه پیشاپیش مردم به حرکت درآمده و به محافظت از برج و باروی شهر پرداخت ولی مقاومت شدید سرانجام به شکست مبدل شد و آنطوری که عطاملک جوینی در کتاب تاریخ جهانگشا نوشته است «در سمنان خلق بسیار بکشتند». در کتاب‌های تاریخی موضوع دیگری از واقعه حمله مغول به سمنان ننوشته‌اند اما بدیهی است چنانچه مردم شهر مقاومتی در برابر هجوم مغول نمی‌کردند همانطور که جوینی نوشته بسیار کشته نمی‌شدند. در این مبارزه فردی به نام پیرحسین علمدارنیز دوشادوش پیر نجم‌الدین به مبارزه پرداخت و معروف است که آنها بر بالای برج داخلی شهر بی باکانه مقاومت می‌کردند. کار این دفاع و مقاومت دلیرانه ملی به جائی رسید که آنان پس از تمام شدن تیر با پرتاب کردن خشت و سنگ به طرف دشمن کار جنگ و دفاع را همچنان ادامه دادند و در نهایت با روحیه وطن‌پرستی کشته شدند. وقتی سپاه مغول سمنان را به مقصد ری […]

حکیم الهى یکی از علمای بزرگ و از مجتهدین درجه اول قرون اخیر ایران است. او از شاگردان با استعداد حاج ملاهادی سبزواری(فیلسوف بزرگ دوران) است که در رمضان ۱۲۴۳ متولد شد و در سال ۱۲۹۴ هجری‌شمسی وفات یافته است. حکیم الهی سال‌های زیادی را در حوزه‌های علمیه نجف و کربلا به تحصیل معارف اسلامی مشغول بود. وی در ۱۸ سالگی به همراه پدرش اعمال حج را به جا آورد و پس از مدتی به اصفهان سفر کرد. او ریاضیات و هیئت و نجوم را در مدرسه جده آموخت و سپس به کربلای معلّا برای به تحصیل فقه و اصول عزیمت کرد. حکیم الهی در ۲۴ سالگی و برای تکمیل آموخته‌های خود به نجف اشرف رفت و پس از طی مدارج علمی، به سمنان بازگشت و به ارشاد خلق و امامت جمعه و جماعت مشغول شد. او نخستین امام جماعت مسجد سلطانی بود. آوازه ملاهادی سبزواری(حکیم و عالم بزرگ فلسفی)، حاج ملاعلی را ترغیب کرد که برای شاگردی وی به سبزوار سفر کند. آشنایی و تحصیل در خدمت حاج ملاهادی حدود چهار سال طول کشید. گفته شده عده‌ای در قالب کاروان از سمنان، در سبزوار به خدمت حاج ملاهادی می‌رسند و تقاضا می‌کنند که حاج ملاعلی برای هدایت مردم سمنان، […]